دفتر اول از کتاب شریف «مثنوی معنوی» از آثار نفیس و گرانسنگ مولانا جلال‌الدین محمد رومی بلخی است که با تصحیحی بر متن مصحَّح مرحوم سیدحسن میرخانی، به ساحت طالبان علم و معرفت تقدیم می‌گردد.
برخی از مهمترین موضوعات مندرج در این دفتر:
– نی‌نامه
– حقیقت عشق إلهی و کیفیت حرکت سالک در مسیر معبود.
– توصیف حال عارف بِالله نسبت به دنیا.
– لزوم تبعیت از ولیّ إلهی.
– بیان راه‌های انحرافی مزوّران در مقابل مسیر حق.
– معنای جبر و تفویض.
– ادب حضرت آدم علیه‌السلام در مقابل خداوند.
– غیرت خداوند متعال در تحریم زشتی‌ها.
– تفسیر «مَن کانَ للّٰه کانَ اللٰهُ له».
– بیان نفحه‌های الهی بر سالکان.
– هدایت‌نیافتن معاندان.
– توصیۀ پیامبر دربارۀ تقرّب به خدا با عقل.
– اخلاص در عشق.
– نکوهش قیاس.
در وصف حضرت مولانا و مثنوی معنوی او
مولانا جلال‌الدّین محمّد بلخی رومی، بزرگ‌مردی است عارف که بزرگان اهل معرفت او را دُرّ بی‌مثالِ بحر معنا و نابغۀ وادی توحید و عرفان، و از شیعیان به‌حقّ مولا امیرالمؤمنین علیه السلام و افتخار عالم تشیّع می‌دانند، و کتابش را دریایی از معارف و اکسیری از حقایق به‌شمار می‌آورند که هرچه انسان بیشتر در آن غور کند به گوهرهای ناشناخته‌تری دست می‌یابد.
عارف بی‌بدیل مرحوم آیت‌اللٰه حاج سید‌علی قاضی قدّس اللٰه سرّه، حضرت مولانا رضوان اللٰه علیه را عارفی بلندمرتبه و شیعه‌ای خالص می‌دانست و می‌فرمود:
«من هشت بار مثنوى مولانا جلال‌الدّین رومى قدّس اللٰه سرّه را مطالعه نموده‌ام، و هربار مطلبى جدید جداى از مطالب پیشین برایم مکشوف شده است!»
و نیز عارف ربّانی مرحوم آیت‌اللٰه حاج سیدمحمّد محسن حسینی طهرانی قدّس اللٰه سرّه دراین‌باره چنین می‌نگارد:
«مطالعۀ دیوان بى‌نظیر و درّ نایاب مولانا جلال‌الدّین رومى بلخى أعلَی اللٰه مقامَه از أوجب واجبات است براى سالکین راه خدا، و هر سالکى که موفّق به مطالعه و دقّت و تأمّل در این دریاى موّاج معارف اِلهى نشده است، به خسران عظیم و پشیمانى از بى‌نصیبى از نَعمات و عنایات خاصّۀ ربّانى دچار مى‌گردد.»
| مثنوی معنوی – دفتر اول – براساس تصحیح سید حسن میرخانی |